Bir yapının güçlendirilmesi için hazırlanan projeye baktığımızda üç yöntem, malzeme ile yapıldığını görürüz. Bu üç malzemenin de kendi içinde avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Güçlendirme projesine uygun olarak en avantajlı güçlendirme malzemesi ve güçlendirme yöntemi projelendirme esnasında seçilmektedir.
Bu yazımızda seçilen sistemin neden seçildiğine bakmaksızın nasıl yapılması gerektiğini veya nasıl yapılmaması gerektiğini uygulama da dikkat edilmesi gereken noktalara değineceğiz.
Hangi sistem olursa olsun, uygulama projesinin bire bir uygulanması birinci şarttır. Elimizde bir proje varsa bunun bir hesap dahilinde çıkmış olduğunu ve en ufak bir değişikliğin yapılacak olan işlemlerin tamamını risk altına alacağını unutmamalıyız. Ve bu proje uygulanırken kontrol edilmesi gerekmektedir.
Yapı imalatını bir çok kompozit sistemler ile oluşmaktayız. Peki kompozit nedir? diye bakacak olursak; bir matris (ortam) ve birde güçlendiriciden oluşmaktadır. Kısacası kompozit dediğimizde iki malzemenin faydalı yönlerini kullanaraktan oluşturulan bir yapıdır. Örnek verecek olursak beton, betonarme ve CFRP gibi. Beton; çimento pastası matris ve agrega güçlendirici olarak bir kompozit oluşturmaktadır. Betonarme; beton matris ve demir donatı güçlendirici olarak bir kompozit yapı oluşturmaktadır. CFRP dediğimiz karbon lifli polimerler ise polimer matris ve karbon lif güçlendirici ile kompozit yapıyı oluşturmaktadır.
Güçlendirme sistemlerinde de kompozitleri kullanarak yapımızı güçlendirmekteyiz.
Betonarme Manto güçlendirme uygulamasında yine betonarme yapıyı, betonarme kompoziti kullanarak güçlendirme uygulamasıdır. Projemizdeki betonarme manto uygulamasını yapmak klasik bir uygulama gibi görünse de uygulama aşamasındaki detaylar yerinde uygulaması gerekmektedir. Bu uygulamada dikkat edilmesi gereken olmazsa uygulamayı riske atmış olacağımız noktalara bakacağız. Bu noktaları gözden kaçırırsak “GÜÇLENDİR – ME!!! “ Yapmamıza gerek yoktur! noktasına geleceğimizi önceden belirtmek isterim.
Betonarme, çelik, cfrp kompozit sistemlerinin hangisini uygularsak uygulayalım dikkat edeceğimiz birinci noktamız yüzeyin durumudur. Betonarme yüzeyde halihazırda bulunan boya, sıva gibi kaplamaların tamamını betonarme yüzeyden ayrılması gerekmektedir. Bu ayırma işlemi yapılırken betonarme yapımıza zarar verilmeden yapılmalıdır. Tamamını yüzeyden kazıdıktan sonra betonarme taşıyıcılarımızda bütün yüzeylerinin temizlenmesi gerekmektedir. Bu işlem yapılmazsa ne olur, diye bakacak olursak uygulayacağımız sistemin penetre olmasını istediğimiz yüzeyle, uygulayacağımız sistem arasında bir katman bırakmış oluruz. Bu katman uygulamada oluşmasını istediğimiz bir yapı değildir, aksine kesinlikle oluşmaması gereken bir katmandır. Uygulamasını yaptığımız proje bulunmayan bir katmandır ve projemizin teknik verilerini bozan bir yapıdır. Hangi sistemi uygularsak uygulayalım, betonarme yüzeyine direkt olarak uygulanması, sarılması gerekmektedir ve güçlendireceğimiz betonarme taşıyıcılarımızla uygulanan sistem arasında kesinlikle boşluk oluşmamalıdır.
Yüzey hazırlığı uygulanacak sisteme göre kısmi anlamda değişiklikleri olsa da temelde yüzey hazırlığında bu üç sistemde de uygulama yüzeyimizin tamamında gevrek katmanların alınması şartı vardır.
Eğer betonarme manto yapılıyorsa güçlendirilecek betonarme taşıyıcı yüzeylerin tamamının silinmesi gerekmektedir. Bir sonraki adım iki betonarme yapının birbirine tam penetre olması için aderans artırıcı uygulanmasıdır. Aderans artırıcı kimyasallar inşaat sektöründe ve yapı uygulamalarının bir çok noktasında kullanılması zorunlu malzemelerdir. Ama ne hikmetse memleketimizde bu ürünlerin boşu boşuna üretilmiş ürün gamı olduğu algısı var. Yaşadığımız asrın felaketinden sonra yaptığım saha çalışmaların da gördüğüm en büyük eksikliklerden biridir. Ne fark eder ? sorusunun cevabına bakalım; binalarımız yapılırken eski ve yeni betonun birbirine tam yapışması penetre olması için bu aderans artırıcıları kullanmış olsaydık betonarme de oluşan bir çok soğuk derzimizi bertaraf etmiş olurduk ve bu betonarme yapı depremde daha az hasar alırdı…
Betonarme manto uygulaması yapılırken projemizdeki filiz ankrajlarının uygulanmasının doğru yapılması bu güçlendirme sisteminin en can alıcı noktasını oluşturmaktadır. Eski ve yeni betonarme yapımızın birlikte çalışabilmesi bu ankrajlara ve filiz ekerken kullandığımız kimyasal dübellerin dayanımına bağlıdır. Bu kimyasal dübellerin en azında SİSMİK 1 onayı olan DIN normlarında bir ürün seçilmesi gerekmektedir.
DIN normunu açalım; DIN (Deutsches Institut für Normung e.V.) Türkçesi Alman standartları enstitüsü demek oluyor.
SİSMİK 1 onayını açalım; bizim standartlarımızda yer alan bu onay kimyasal dübellerdeki kullanım yerlerine göre olan standartların bir onayıdır. Yani bir betonarme yapıda taşıyıcı elemanlara ilave yapıyorsak piyasadaki ucuz bir polyester esaslı kimyasal dübel kullanamayız demek oluyor…!!!
Bir kimyasal dübellerdeki çekme testlerinin dışında yaşlandırma v.b. test sonuçlarına göre SİSMİK onay almış ürünlerin kullanılması zorunludur.
Bir alıntı yapalım;
“6.10.2. Mekanik Dübel Kullanılarak Sağlanan Beton-Çelik Bağlantıları İşleri Genel Teknik Şartnamesi”, yapısal veya yapısal olmayan her türlü çelik kolon, kiriş, cephe elemanı, makine ve ekipmanın betona sabitlenmesinde kullanılan mekanik dübellerin uygulamasına ait esas ve standartları kapsamaktadır. Bu şartnameye göre kullanılacak olan mekanik dübel, statik durum için; ETAG 001’in (Avrupa Teknik Onay Kılavuzu) ilgili bölümüne göre test edilmiş, ETAG 001 Ek C veya CEN/TS 1992-4’e göre tasarlanmış beton-çelik bağlantı detaylarında kullanılması ilgili Avrupa Teknik Değerlendirmesi ’ne (ETA) veya bu şartlara uygun Ulusal Teknik Onay’a (UTO) sahip olmalıdır. Deprem durumu için ise; EOTA TR045’e (teknik rapor) göre tasarım yapılmalı ve malzeme deprem durumuna uygun ETA veya UTO belgesine sahip olmalıdır.
Betonarme manto uygulamasında yüzey hazırlığı ve projeye, standardına uygun demir donatının hazırlanması sonrasında betonun dökülmesiyle betonarme manto uygulaması tamamlanmış olmaktadır.
