Merhaba, sevgili okurlar. Önceki yazımda EYT şartlarında 08.09.1999 öncesi sigortalı olma konusunu ayrıntıları ile açıklamıştım. Bu yazımın konusu ise, EYT’de sigortalılık süresi olacak.
İkinci Koşul: Sigortalılık süresini ya da hizmet süresi tamamlamak
EYT’den yararlanabilmenin ikinci koşulu, SSK sigortalıları açısından belli sigortalılık sürelerini tamamlamaktır.
Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar bakımından ise ölüm tarihi arasında geçen süredir. Bu sürenin tamamen çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması gerekmez. Yine bu sürenin başlangıcı ve sonu arasında aralıklı ya da birden çok sigortalılık haline tabi çalışma da önemsizdir.
EYT kapsamında emekli olacak SSK’lıların, erkekler için 25 yıl ve kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresini tamamlamaları gerekmektedir. Sigortalılar, sigortalılık süresini tamamlamadan prim günü sayısı ne kadar çok olsa da emekli olamaz.
Sigortalılık süresini belirleyen en önemli faktör sigortalılık başlangıç tarihidir. Sigortalılık başlangıç tarihi ile ilgili bazı özel durumları vurgulamakta fayda var:
Çıraklık sigortası, sigortalılık süresinin hesabında dikkate alınmaz.
Sigortalılık süresi, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bakımından uygulanmaktadır. Bu nedenle sigortalının, ilk sigortalılığı kısa vadeli sigorta kollarına tabi bir çalışma nedeniyle ise, örneğin çıraklık, sigortalılık süresi başlamaz. 1992 yılında çırak olarak çalışan işçi, 1994 yılında tüm sigorta kollarına tabi çalışmaya başlamışsa kişinin sigortalılık süresi 1992 yılında değil 1994 yılında başlayacaktır.
İlk işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarihin farklı olması durumunda sigortalılık başlangıcı olarak ilk prim ödeme tarihi esas alınır.
Sigortalının kişinin ilk işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarih farklı ise, ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi prim ödenmeye başlanan tarih sigortalılık süresinin başlangıcı olarak alınacaktır. Örneğin, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna 15.04.1995 tarihli işe giriş bildirgesi verilmişse de kişi adına hizmet bildirilmemiş yani prim ödenmemiştir. 15.04.1995 tarihi kişinin sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınmaz.
Ancak burada kişi, sigortalılık başlangıç tarihinin tespiti davası açarak, sigortalılığını mahkeme kararı ile tespit ettirebilir. Bu konuda bir önceki yazıma bakabilirsiniz.
18 yaşın altında geçen süreler, sigortalılık süresine dahil edilmez.
18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen primler, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilecektir
Örneğin, 01.02.1980 doğumlu kişi, 01.01.1995 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Normal olarak kişinin sigortalılık süresi de bu tarihte başlamalıdır. Ancak, anılan kural gereği, kişinin sigortalılık süresi, 18 yaşın doldurulduğu 01.02.1998 tarihinde başlayacaktır.
Ancak, 18 yaş ile ilgili bu istisna kural, 01.04.1981 tarihinden itibaren geçerlidir. İlk işe başlama tarihi 01.04.1981’den önce ise, kişi 18 yaşından küçük olsa da sigortalılık süresi bu tarihte başlar.
Bağkur ya da Emekli Sandığı kapsamında, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz. Bu şekilde, 18 yaşın altında mahkeme kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır.
Birden fazla sigortalılık statüsüne tabi kişiler için ilk sigortalılık tarihi, sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınır.
Farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetlerin 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilmesi halinde, birleştirilen hizmetlerin başlangıç tarihi sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir. Örneğin kişi, 04.02.1992 tarihinde Bağkur sigortalısı, 10.03.1998 tarihinde SSK sigortalısı olmuşsa kişinin sigortalılık süresi 04.02.1992 tarihinde başlayacaktır.
Borçlanma yoluyla sigortalılık süresi artırılabilir.
Sigortalılık başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlanılması halinde, bu süreler borçlanılan gün kadar sigortalılık başlangıç tarihini geri çeker. Böylece, sigortalılık süresi artırılabilir. Örneğin, sigortalılık başlangıç tarihinden önceki tarihlerde yapılan askerlik sürelerinin borçlanması ile sigortalılık süresi artacaktır.
Benzer şekilde, hizmet tespit davası, sigortalılık başlangıç tarihinin tespiti davası ve tarımsal tevkifat kesintisi nedeniyle, ilk sigortalılık tarihinden önceki bir tarihte sigortalılığı başlaması halinde sigortalılık süresi de artacaktır.
Bu konularda önceki yazıma bakabilirsiniz.
Sigortalılık süresine eklenen bazı süreler ile sigortalılık süresi artırılabilir.
506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süreleri ve 5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesi kapsamında fiili hizmet süresi zamları sigortalılık süresine eklenir. Yürürlükte bulunan 5510 sayılı Kanunda ise sigortalılık süresine eklenmesi gereken bir süre düzenlenmemiştir.
Bir sonraki yazımın konusu EYT için prim günü şartı olacak.
İş ve sosyal güvenlik hukuku ile ilgili sorularınızı, [email protected] adresine gönderebilirsiniz.
